Potencjalności aktywne (kompetencje społeczne) są istotnym elementem pracy w wielu dyscyplinach, są niezbędne w kontakcie z klientem/pacjentem. Te umiejętności ułatwiają budowanie relacji z innymi osobami, prowadzenie wrażliwych kulturowo rozmów, sprzyjają realizowaniu zadań jakie nam postawiono oraz pozalają zadbać o własny dobrostan psychiczny.
Wskazane jest więc poznanie kompetencji zarówno swoich, jak i swojego zespołu, a szczególnie, gdy popatrzymy na nie poprzez aspekt kulturowy.
Bardzo dobrym sposobem na poznanie kompetencji społecznych jest wykorzystanie narzędzi z zakresu transkulturowej psychoterapii pozytywnej.
Koncepcja transkulturowej psychoterapii pozytywnej (TPP) Nossrata Peseschkiana, jest integracyjną metodą terapeutyczną łączącą elementy psychoterapii humanistycznej, psychodynamicznej, systemowej, poznawczo-behawioralnej i zarazem szkołą psychoterapii powstałą w 1968 r. w Niemczech. Jej założyciel, z pochodzenia Pers, szkołę medyczną ukończył w Niemczech, tam też mieszkał i pracował przez resztę swojego życia, tj. do 2010 r. Był neurologiem, psychiatrą i psychoterapeutą, szczególnie wrażliwym na kontekst kulturowy i treść trudności doświadczanych przez swoich pacjentów. Jego zdaniem konflikty – zarówno międzygrupowe czy interpersonalne, jak i intrapersonalne (wewnętrzne) – wynikają z odmienności lub ambiwalencji w stosunku do ważnych aspektów rzeczywistości, określonych pod względem treści, opisujących przekonania, oczekiwania oraz normy zachowania, jakie przyswajamy w procesie wychowania i edukacji w określonym (kulturowo i rodzinnie) kontekście społecznym.
Nazwał je potencjalnościami aktywnymi (actual capabilities capacities), pragnąc uwypuklić, że stanowią wrażliwe punkty naszej osobowości (mają duże znaczenie), a ponieważ uaktywniają się w kontekście codziennych interakcji społecznych, z łatwością mogą stać się przyczyną naszej frustracji.
Peseschkian wskazywał na dwa rodzaje potencjalności – podstawowe (basic) i wtórne (secondary), będące efektem różnicowania się dwóch immanentnych człowiekowi zdolności – do miłości (tworzenia relacji) i do poznania.
Pisał on, że w potencjalnościach wtórnych są odzwierciedlone normy społeczne grupy, z której pochodzimy, które wiążą się z potrzebą osiągnięć. Obejmują one:
- punktualność,
- zamiłowanie do czystości i porządku,
- posłuszeństwo,
- uprzejmość,
- szczerość,
- lojalność,
- sprawiedliwość,
- pracowitość,
- potrzebę osiągnięć,
- oszczędność,
- solidność (reliability),
- dokładność,
- sumienność.
Natomiast potencjalności podstawowe rozwijają się w relacjach ze znaczącymi osobami, szczególnie ojcem oraz matką, i zawierają następujące kategorie:
- miłość (uczuciowość i emocjonalność),
- model do naśladowania,
- cierpliwość,
- czas,
- kontakt społeczny,
- seksualność,
- zaufanie,
- pewność siebie,
- nadzieję,
- wiarę,
- zdolność do wątpienia,
- pewność,
- wewnętrzną spójność.
Peseschkian przyznawał, że termin ten trudno zrozumieć, ponieważ potencjalności nie jest łatwo mierzyć i nie zawsze mogą być rozpoznane na pierwszy rzut oka. Można je rozumieć jako tematy czy zagadnienia, wokół których ogniskuje się wymiana społeczna, zatem są zarówno oczekiwaniami rodziców, jak i zadaniami rozwojowymi dla dzieci, tematami sporów małżeńskich, a także porad pedagogicznych, wartościami osobistymi i normami społecznymi, w różnym stopniu usankcjonowanymi prawnie, cechami zachowania, jakich oczekujemy od siebie i innych, aspektami nas samych, z którymi się identyfikujemy, wymiarami, za pomocą których oceniamy oraz opisujemy siebie i innych.